Vakıflarda Yönetim Organları

Bu makalemizde Vakıflarda Yönetim Organları nelerdir? Yönetim Organı kaç kişiden oluşur? Yabancılar vakıf yöneticisi olur mu? Tüm bu soruların cevaplarını bulacaksınız. Aklınıza takılan her türlü konuda mail atıp soru sorabileceğinizi unutmayınız. Vakıf Danışmanlarımız en kısa sürede sorularınızı cevaplayacaktır.

Türk Medeni Kanunu’nun 109. maddesinde belirtildiği gibi, vakıfların bir yönetim organına sahip olması zorunludur. Vakfeden, vakıf senedinde gerekli gördüğü başka organları da belirtebilir. Yönetim organı, bir vakfın tüzel kişilik kazanabilmesi için hayati bir öneme sahiptir ve TMK’nın 49. maddesinde tanımlandığı gibi vakfın karar organıdır. Tüzel kişiler, organlar aracılığıyla medeni haklardan yararlanır ve iradelerini yansıtırlar.

Vakıfların “zorunlu” ve “seçimlik” organları bulunmaktadır. Vakfın tüzel kişiliğinin oluşturulması için yönetim organı gereklidir. Yönetim organı, vakfın iç ve dış temsiliyetini sağlar. Vakıfların kurul halindeki Yönetim organı vakıflarda “yönetim kurulu” veya “mütevelli heyeti” olarak adlandırılır. Tek kişilik yönetim organı ise “yönetici”, “mütevelli” adıyla anılmaktadır. Karar alma ve uygulama yetkisi yönetim organındadır.

Vakıflarda Zorunlu Organlar

Kanun Koyucu, vakıf senedinde vakıf organını göstermeyi zorunlu kılmıştır. Fakat oluşturulacak organları tek tek saymamıştır. Bu nedenle Kanun Koyucu, vakıf organlarının oluşturulması konusunda geniş bir serbestlik tanımıştır.

Vakıflarda yönetici olarak yabancı uyruklu kişilerde yer alabilir. Ancak yöneticilerin çoğunluğunun Türkiye’de yerleşik olmaları gerekmektedir.

Vakfın İhtiyari Organları

Derneklerden farklı olarak, vakıfta vakfın iradesini oluşturacak bir genel kurul yoktur. Vakıf, iradesini yerine getirecek bir yönetim organına sahip olmakla yetinir. Ayrıca, ihtiyari organlar da kurulabilir. Vakıfla ilgili yasalarda organların asgari üye sayısı belirtilmemiş olup, bu konu vakıfın iradesine bırakılmıştır.

Vakfın işlemleri VGM tarafından denetlenir, ayrı bir denetim organı zorunlu değildir. Bu nedenle vakıflar için, yönetim organının yanı sıra başka bir organ kurulması zorunlu değildir ve vakfın organizasyon ihtiyacını karşılayacak tek organ yönetim organıdır. Sonuç olarak, vakıflar için sadece yönetim organının bulunması zorunlu kılınmış olup, vakıf tipine bağlı olarak başka bir organ kurulup kurulmayacağı vakfın iradesine bırakılmıştır.

Uygulamada genel olarak vakıf organları (ihtiyari) arasında şunları sayabiliriz.

Kurucular Kurulu

• Mütevelli Heyeti
• Genel Kurul

Yürütme ve İcra Organı

• Yönetim Kurulu
• Genel Sekreterlik

Denetim Organı

• Denetim Kurulu

Diğer Kurullar

• Onur Kurulu
• Danışma Kurulu
• Bilim Kurulu

Yönetim Açısından Dernekler ve Vakıflar Arasındaki Fark

 TMK’nın ikinci bölümünde dernek ve vakıf arasında temel bir ayrım yapmak gerektiğinde, derneklerde bir araya gelen kişiler, birbirleriyle müşterek hareket ederek aralarında sözleşme ilişkisi kurarlar. Vakıflar ise tek bir kişinin hukuki işlemiyle oluşturulabilir. Birden fazla kişi vakıf kurduğunda birbirlerine karşı borçlanmazlar, bu nedenle bir kişi malvarlığını vakfa tahsis etmekten vazgeçerse diğer vakıf kurucuları onu bu konuda zorlayamazlar. Derneklerde “bireyler” belirli bir amaç için bir araya gelirken, vakıflarda bir veya birden fazla kişi “malvarlıklarını” belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere ayırırlar.

Yönetim Organının Sorumluluğu

Yönetim organı, yetkilerini kullanırken ve sorumluluğunu yerine getirirken “basiretli bir idareci” ya da tacirler için belirlenen “basiretli bir iş adamı” gibi davranmakla yükümlüdür. Aksi takdirde, TMK m. 112 kapsamında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yazılı talebi üzerine vakıf yöneticilerinin mahkeme kararıyla görevden alınması mümkündür.

Vakıf yönetim organı, üst organ tarafından seçilir ve vakfın tüm iş ve işlemlerini yürütmekle görevlendirilir. Vakıf adına taahhütlerde bulunmak ve bağlayıcı işlemler gerçekleştirmekten dolayı sorumlulukları doğar. Bu durum, yönetim organı için ibranın gerekliliğini ortaya çıkaran sebeplerin başında gelir. Çünkü yönetim organının vakfı taahhüt altına sokan işlemlerde bulunması, bütçe içi ve dışı harcamalar yapması, sözleşmeler yapması, borçlanma ve benzeri eylemlerde bulunması, vakfın zarar görmesi riskini beraberinde getirir.

Vakıflarda Üyelik

TMK m. 101/f. 3’te yer alan “vakıflarda üyelik olmaz” hükmü Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir ve bu sayede vakıflara üyelik kaydı ve aylık katkı payı (aidat) alınmasına izin verilmiştir. Böylece vakıflara üye olma özgürlüğü getirilmiş ve vakıfların üyelik esasına göre kurulmasına olanak sağlanmıştır. Ayrıca, Vakıflar Genel Müdürlüğü, 2008/14 sayılı genelge ile vakıf senedinde üyelik hakkı bulunan vakıfların üye alımını düzenlemiştir.

Vakıf Yönetim Organlarında Üye Sayısında Eksilme

Vakıfların organlarında eksilme (ölüm, İstifa gibi) durumları meydana geldiğinde, vakıf senedinde belirtilen hükümler doğrultusunda eksiklikler tamamlanır. Eğer vakıf senedinde bu konuya ilişkin hüküm bulunmuyorsa, öncelikle senet değişikliği yaparak eksiklik giderilir. Ancak;

• Vakıf senedi değişikliğine vakıf yetkili organında eksilme nedeniyle karar yeter sayısının sağlanamaması durumunda, vakıf senedi değişikliğine yetkili organın karar yeter sayısı göz ardı edilerek alınan karar,
• Vakıf senedi değişikliğine yetkili organın olmaması veya hiç üye kalmaması durumunda icraya yetkili organın kararı,
• İcraya yetkili organındaki eksilmeler nedeniyle karar yeter sayısının sağlanamaması durumunda karar yeter sayısı göz ardı edilerek alınan karar

İle mahkemeye başvurulur. Mahkeme, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün görüşünü alarak organlardaki eksiklikleri tamamlar. Mahkeme kararının ardından eksilmelerin giderilmesi için gerekli senet değişiklikleri yapılır.

Yöneticilerinin değişikliği

Yönetim organına seçilenlerin isimleri ile tebligata esas adreslerini, seçim tarihinden itibaren Ek-24’teki formu doldurarak 15 gün içinde, ilgili Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadırlar.